پژوهش ارائه شده در همایش «شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره»:

+ فایل صوتی این سخنرانی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ فایل پاورپوینت اسلایدهای ارائه شده را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

علی اکبر اکبری تبار، علی ساعی، ابراهیم خدایی
دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

همانطور که از آمار و ارقامی که هر روزه ارائه می‌گردد مشخص است، رسانه‌های اجتماعی رشد و گسترش روزافزون و پرسرعتی داشته‌اند (پوتنام، 2000: 170)، وجه مشترک گونه‌های متعدد رسانه‏های اجتماعی مخاطب‏محور بودن آنها و تولید محتوا توسط افراد استفاده‏کننده است، بدین صورت که در رسانه‌های اجتماعی هر فرد محتوایی که خود تولید و یا انتخاب کرده را با دیگر افراد به اشتراک می‌گذارد؛ بنابر آمارهای الکسا، فیس بوک و یوتیوب که گونه‌هایی از رسانه‌های اجتماعی هستند بعد از گوگل پربازدیدترین سایت‌های جهان بوده‌اند.

شبکه‌های اجتماعی مجازی گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی هستند که بیشترین شباهت را به جامعه انسانی داشته و به فرد امکان برقراری ارتباط با شمار فراوانی از افراد دیگر (کاتز و اسپدن، 1997)، فارغ از محدودیت‌های زمانی، مکانی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را می‌دهند. (کراوت و دیگران، 2001: 2) بر اساس آمار سایت الکسا، جذابیت شبکه‌های اجتماعی در ایران نیز بیشتر از بسیاری سایت‌های دیگر بوده و با وجود فیلتر بودن برخی از این شبکه‏ها، آمار مراجعه به آنها همچنان قابل توجه است؛ نمونه‌های ایرانی شبکه‌های اجتماعی نظیر کلوب (که طبق آمار الکسا چهارمین سایت پر بازدید در کشور ایران است) نیز در کشور ما مورد اقبال بسیارِ افراد استفاده کننده از اینترنت است. مقاله حاضر به دنبال بررسی شبکه‌های اجتماعی مجازی به روش تحلیل شبکه بوده است و هدف سنجش این مورد بوده است که آیا روش تحلیل شبکه را می‌توان به عنوان روشی جهت بررسی و کسب شناخت نسبت به شبکه‌های اجتماعی مجازی مورد استفاده قرار داد؟

در این مقاله شبکه‌های اجتماعی به عنوان زیرمجموعه‌ای از جامعه در نظر گرفته شده که در آن افراد به زندگی‌ای موازی با زندگی بیرونی خود در جامعه واقعی می‌پردازند، و با افراد دیگر ارتباط برقرار می‌کنند، نتایج مطالعات محققان مختلف نشان داده است که افراد با حضور در شبکه‌های اجتماعی و استفاده از گونه‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی از مزایای حضور در این اجتماع مجازی نظیر حمایت اطرافیان، اطلاعات، عواطف و احساسات برخوردار شده و اغلب جوانب زندگی واقعی خود را که نیازمند حضور فیزیکی افراد در کنار یکدیگر نیست را در این اجتماعات مجازی دارا هستند. (کوهن و ویلیس، 1985، دینر، سول، لوکاس و اسمیت، 1999، گو و گیرکین، 1977، میروسکی و راس 1989: 140) هدف این مقاله نشان دادن این مورد است که روش تحلیل شبکه اجتماعی روشی سودمند جهت بررسی شبکه‌های اجتماعی مجازی است، جهت اثبات این مسئله ابتدا با به‏کارگیری روش تحلیل شبکه‌ی اجتماعی ساختار اصلی و زیرین روابط در شبکه استخراج و سپس با رویکردی جامعه‌شناختی داده‌های جمع‌آوری شده مورد تحلیل عمیق‌تر قرار گرفت.

در قسمت تحلیل یافته‌ها از مفاهیم و نیز اصطلاحات گراف تئوری برای تفسیر اجزای شبکه شامل گره‌ها و لبه‌ها (ارتباطات) استفاده شد که این مهم با کاربرد نرم‌افزارهای تحلیل شبکه نظیر Ucinet، NodeXL و Pajek انجام شد. در قالب نتایج این مقاله قابل ذکر است که روش تحلیل شبکه‌ی اجتماعی با در نظر گرفتن موجودیتی اجتماعی شامل حداقل دو فرد و ارتباطات میان آنها به عنوان واحد مشاهده و تحلیل، امکان بررسی روابط اجتماعی و نیز مفهوم گروه اجتماعی را در شبکه‌های اجتماعی مجازی فراهم آورده و به محقق توانایی بررسی چگونگی ساختار خاص روابط درون شبکه‌ی اجتماعی مجازی و سپس بررسی اینکه این ساختار خاص حول چه محورهایی شکل گرفته است را می دهد.

* این پژوهش در قالب پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی در دانشگاه تربیت مدرس در حال نگارش است.

+ فایل صوتی پانل‌های همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش سخنرانی‌های این همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش تصویری همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ فایل کتابچه‌ی خلاصه‌ی پژوهش‌های همایش را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ صفحه اصلی همایش شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره