پژوهش ارائه شده در همایش «شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره»:

+ فایل صوتی این سخنرانی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ فایل پاورپوینت اسلایدهای ارائه شده را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

احسان پوری
فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

درآینده، وضعیت افراد در شبکه‏های رسانه‏ای، تعیین‏کننده وضعیت آنان در جامعه خواهد بود. شبکه‏ها می‏توانند به دولت قوی‏تر (تمرکز قدرت سیاسی) و یا قدرت بیشتر شهروندان و برجسته شدن منافع اجتماعی (پراکندگی قدرت سیاسی) منجر شوند. آن‏ها را هم می‏توان برای مراقبت و نظارت متمرکز و ثبت و ضبط مدارک و شواهد بکاربرد و هم می‏توانند در خدمت استقلال محلی و مشارکت شهروندان در تصمیم‏گیری‏های سیاسی قرارگیرند.

شبکه‌های اجتماعی مجازی فضایی است که اجازه می‏دهد افراد در جامعه جدید زندگی کنند و در عین حال از مزایای کامیونیتی (جماعت) هم استفاده نمایند. جایی که روابط چهره به چهره، همدلانه و عاطفی در کنار روابط اقناعی قرار می‏گیرد. اغلب جامعه‏شناسان اخیر سعی کرده‏اند ویژگی‌های قابل دفاع سوسایتی و کامیونیتی را با هم ترکیب کنند. به عنوان مثال «هابرماس» معتقد است قلمرو عمومی که او آن را سپهر عمومی یا عرصه‌ عمومی (public sphere) می‏خواند، ‌در عصر مدرن احیا شده و در مکان‏هایی مانند قهوه‏خانه‌ها، قرائت‏خانه‌ها و محافل بحث و گفت‌وگو تجلی کرده است.

به این معنی شبکه‌های اجتماعی، جماعت‌هایی در وضعیت مدرن و واسطه‌ای میان جامعه و دولت‌های مدرن هستند که وارد مسایل مربوط به امر عمومی ‌می‏شوند. از آنجا که پرداختن به امر عمومی ‌طبیعتاً باید در سپهر عمومی یا عرصه‌ عمومی صورت بگیرد، جماعت‌ها به یکدیگر وصل می‏شوند و از پیوند میان آنها قدرتی ایجاد می‏شود که هیچ دولت پرقدرتی نمی‏تواند در مقابل آن دوام بیاورد. در جامعه‌ای که سپهر عمومی ‌ضعیف باشد و جماعت‌ها نتوانند نقش خود را به عنوان حاملان سپهر عمومی ایفا کنند، این قدرت هم ایجاد نمی‏شود. به نظر می‏رسد گشایش سپهر عمومی ‌ باعث خواهد شد که جامعه آگاهانه به مسایل عمومی ‌بپردازد و به نوعی خود آگاه شود.

هدف این تحقیق با توجه به تازگی موضوع؛ ابتدا شناخت و توصیف شبکه‏های اجتماعی مجازی به عنوان یک کانال جدید ارتباطی، معرفی کاربردهای آن و توصیف مدل ارتباطی کاربران ارایه شده است. توصیف وسعت تاثیرگذاری ساختار این شبکه‏ها بر هنجارهای رفتاری کاربران آن در فضای واقعی، همچنین نقش و موقعیت رهبران فکری، گروه‏های نخستین و ثانویه در بستر شبکه‏های اجتماعی مجازی بررسی شد. این تحقیق در پی بررسی دیدگاه بومی و مقایسه آن با دیدگاه‏های صاحب‏نظران خارجی نسبت به تنوع کارکرد شبکه‏های اجتماعی مجازی در مناسبات اجتماعی است.

این تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه‏ای انجام شده است. دیدگاه و نظرات مکتوب کارشناسان در زمینه علوم ارتباطات و فناوری اطلاعات (IT) مورد بررسی قرارگرفته و با نتایج نظرسنجی از کاربران شبکه اجتماعی فیس‏بوک مقایسه شده است. در نظرسنجی از کاربران، سوالات پژوهش به صورت آنلاین در شبکه اجتماعی فیس‏بوک به اشتراک گذاشته شد. بدین صورت که محقق در دیوارنوشته خود (صفحه شخصی که افراد می‏توانند آن را مشاهده کنند) سوالات پژوهش را منتشر کرد و از کاربران درخواسته شد که به سوالات پاسخ دهند.

* این پژوهش در قالب پایان‌نامه‌ای با عنوان «بررسی نقش و تاثیر فیس‌بوک بر شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی از دیدگاه متخصصان و کارشناسان امور رسانه» به‌راهنمایی دکتر سید وحید عقیلی در مقطع کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز انجام شده است.

+ فایل صوتی پانل‌های همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش سخنرانی‌های این همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش تصویری همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ فایل کتابچه‌ی خلاصه‌ی پژوهش‌های همایش را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ صفحه اصلی همایش شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره