پژوهش ارائه شده در همایش «شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره»:

+ فایل صوتی این سخنرانی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ فایل پاورپوینت اسلایدهای ارائه شده را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

مصطفی قوانلو قاجار
فارغ‏التحصیل کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات

در پایان دهه اول از قرن بیست و یكم شبكه‌های اجتماعی نظیر فیس‏بوك و تویتر راه‌های برقراری ارتباط بین انسانها را تغییر داده است. به گفته متخصصان ارتباطات، شبكه‌های اجتماعی پیش از پیش رابطه‌های چهره به چهره را كاهش می‌دهند. اکنون فیس‏بوک سرشناس‏ترین شبکه اجتماعی اینترنتی است که با وجود فیلتر بودن، استقبال از آن رو به افزایش است. این شبکه اجتماعی بیش از 500 میلیون جمعیت دارد که سومین منطقه پرجمعیت جهان به حساب می‏آید و هر ثانیه هشت کاربر جدید در این سایت ثبت‏نام می‏کنند. در این میان دانشجویان که به طور معمول قشر جوان جامعه را تشکیل می‏دهند یکی از مخاطبان اصلی شبکه‏های اجتماعی هستند که به دلیل برخورداری از سواد رسانه‏ای بیشتر و آشنایی با فناوری‏های رسانه‏ای بیشتر از سایر اقشار جامعه از فیس‏بوک استفاده می‏کنند. از سوی دیگر مسئله سرمایه اجتماعی در شبکه‏های اجتماعی به عنوان یکی از موضوعات قابل توجه در تحلیل مسائل اجتماعی مطرح است.

در این میان شبکه‏های اجتماعی اینترنتی خود به عنوان منبعی برای تعیین سطح سرمایه اجتماعی می‏تواند مورد سنجش قرار گیرد. اعتماد به عنوان سنگ بنای سرمایه اجتماعی و عامل تعیین‏کننده سطح سرمایه اجتماعی در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است. چرا که امروزه اعتماد به شبکه‏های اجتماعی اینترنتی می‏تواند عاملی مهم برای میزان استفاده و نحوه استفاده از این شبکه‏ها باشد.

برای پاسخ به پرسش‏های این تحقیق که با موضوع كاركردهای شبكه‏های اجتماعی فیس‏بوك انجام شده، از روش پیمایش استفاده شد. بر همین اساس از میان 6237 دانشجوی دانشگاه علوم تحقیقات، از 970 نفر سوال شد كه آیا در شبكه فیس‏بوك عضو هستند یا خیر؟ بر اساس جواب‏های دانشجویان ضریب نفوذ فیس بوک 22% اندازه‏گیری شد. بدین ترتیب 212 دانشجو که از فیس‏بوک استفاده می‏کردند، برای پر کردن پرسشنامه پاسخ مثبت دادند و پرسشنامه توسط پرسشگر به آنان داده شد. نتایج این تحقیق نشان داد میزان سرمایه اجتماعی موجود در شبکه اجتماعی فیس‏بوک کمی بیشتر از حد متوسط است. این میزان با سنجش اعتماد در شبکه اجتماعی و گویه‏های مختلف به دست آمد. با ارزیابی کلی پاسخ‏های مربوط به سرمایه اجتماعی مشخص شد که (بیش از 57 درصد) به شبكه‏ اجتماعی در حد »متوسط «اعتماد دارند. برهمین اساس حداقل میزان سرمایه اجتماعی در این تحقیق 212 و بیشترین میزان 1060 است. که در این تحقیق میزان سرمایه اجتماعی 612 امتیاز بوده است. در نتیجه میزان سرمایه اجتماعی کمی بالاتر از حد متوسط است.

این تحقیق نشان داد نزدیک به 48 درصد دانشجویان یک دقیقه تا نیم ساعت از وقت خود را در فیس‏بوک می‏گذرانند. براساس اعلام سایت فیس‏بوک 50 درصد از کاربران هر روز به این سایت مراجعه می‏کنند. این درحالی است که این آمار در بین دانشجویان ایرانی که استفاده‏کنندگان اصلی اینترنت در ایران را تشکیل می‏دهند، 39 درصد است. براساس آمار فیس‏بوک به طور متوسط هر کاربر 130 دوست در این شبکه دارد. این تحقیق نشان داد که اکثریت دانشجویان بین یک تا 50 دوست در فیس‏بوک دارند. این تحقیق همچنین نشان داد که اکثریت پاسخگویان (79 درصد) از نام واقعی خود در فیس‏بوک استفاده می‏کنند. همچنین 75 درصد دانشجویان از اینترنت پرسرعت برای ورود به سایت فیس‏بوک استفاده می‏کنند، اما 25 درصد نیز با استفاده از اینترنت کم‏سرعت از شبکه اجتماعی فیس‏بوک استفاده می‏کنند.

* این پژوهش در قالب پایان‌نامه‌ای با عنوان «بررسی كاركردهای شبكه‌های اجتماعی با مطالعه موردی فیس‌بوک» به‌راهنمایی دکتر محمد سلطانی‌فر در مقطع کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات انجام شده است.

+ فایل صوتی پانل‌های همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش سخنرانی‌های این همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ گزارش تصویری همایش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید

+ فایل کتابچه‌ی خلاصه‌ی پژوهش‌های همایش را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

+ صفحه اصلی همایش شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره