جلسه‌ی دفاع از پایان‌نامه‌ی «مردانگی در موسیقی رپ ایرانی-فارسی در دهه‌ی ۱۳۸۰» روز چهارشنبه ۲۳ شهریورماه ۱۳۹۰ در دانشگاه تهران برگزار شد.
این پایان‌نامه برای دریافت درجه‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی مطالعات فرهنگی و رسانه در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران نگاشته شده بود.
محمد مهدی مولایی این پایان‌نامه را با راهنمایی دکتر مسعود کوثری و مشاوره‌ی دکتر مهدی منتظرقائم به‌نگارش درآورده است.
استاد داور جلسه‌ی دفاع پایان‌نامه دکتر عبدالحسین مختاباد بود. مختاباد دكتری آهنگسازی و اجرای موسیقی از دانشگاه گلداسميت انگلستان دارد و عضو هيئت علمی و مدرس دانشكده صداوسيما است.
چکیده پایان‌نامه:
این پژوهش به‌دنبال مطالعه‌ی «مردانگی در موسیقی رپ ایرانی-فارسی» است. بدین منظور موسیقی رپ فارسی در ایران در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ تحلیل شده است. رویکرد پژوهشی مورد استفاده کیفی است و از چند روش تحقیق استفاده شده است. پژوهش از آنجا که به مطالعه‌ی موسیقی مردم‌پسند به‌عنوان بخشی از فرهنگ مردم‌پسند می‌پردازد در حوزه‌ی «مطالعات فرهنگی» قرار می‌گیرد، از سوی دیگر از آن‌روی که به مردانگی توجه کرده در حوزه‌ی «مطالعات مردان» جای دارد و از جنبه‌ای به حوزه‌ی «مطالعات جوانان» نیز مرتبط میشود.
روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش «گراندد تئوری ساختارگرا» است. از این‌روی به‌جای استفاده از نظریه‌های موجود به‌عنوان چارچوب نظری، پژوهشگر به‌دنبال تولید نظریه‌ی خودبنیاد و بومی از دل داده‌های میدان بوده است. بدین منظور با استفاده از شیوه‌ی نمونه‌گیری نظری، داده‌های لازم از منابع مختلف گردآوری شده است. در گردآوری داده‌ها از تکنیک‌های متعددی مانند مصاحبه، مشاهده، مشاهده‌ی آنلاین، گردآوری اسناد و متون استفاده شده است. آنگاه همه‌ی این داده‌ها با استفاده از دستورالعمل‌های کدگذاری سه‌گانه‌ی باز، محوری و انتخابی، کدگذاری شده‌اند. در نهایت از دل داده‌ها، ۶۲ مفهوم و ۱۶ مقوله استخراج شده و «شکلهای متکثر مردانگی در موسیقی رپ ایرانی-فارسی» به‌عنوان مقوله‌ی مرکزی مشخص شده است. پس از آن با استفاده از مدل الگویی، «نظریه‌ی خودبنیاد»ِ برآمده از دل داده‌ها بهصورت «داستان» و «مدل تصویری» ارائه شده است. سپس با محوریت مقوله‌ی مرکزی بدست آمده از گراندد تئوری، ۱۴ شکل مردانگی با استفاده از روش‌های تکمیلی تحلیل شده‌اند.
به‌عنوان روش دوم، تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه به‌کار گرفته شده و ۱۴ گفتمان موجود در موسیقی رپ ایرانی-فارسی شناسایی شده‌اند و دال مرکزی، وقته‌ها، حوزه‌های نزاع، غیریت‌ها و موقعیت‌های مردانگی در هر کدام مشخص شده است. گفتمان داف‌بازی، گفتمان بازگشت به خویشتن، گفتمان فرودستان بامرام، گفتمان فرادستان لذتگرا، گفتمان اعتراض رادیکال، گفتمان روابط عاطفی سنتی، گفتمان هجو و تمسخر، گفتمان روابط عاطفی مدرن، گفتمان فرصتطلبی، گفتمان احیای حقوق زن، گفتمان احیای حقوق همجنسگرایان، گفتمان اسلامگرایی ولایتمحور، گفتمان اصلاحگری اجتماعی و گفتمان کلکل و شاخبازی، به‌عنوان گفتمانهای بازنمایی شده در موسیقی رپ ایرانی-فارسی شناسایی شده‌اند. تقابل‌های این گفتمان‌ها در حوزه‌ی نزاعهای جنسیتی، طبقاتی، اخلاقی، سیاسی، مذهبی و سنتی/مدرن بر سر برساختِ سوژه‌ی مردانه نیز در این بخش مشص شده است.
در بخش بعدی، به‌عنوان روش تحلیل سوم، مدل کنش‌گران گریماس که الگویی برای تحلیل روایی است مورد استفاده قرار گرفته است. بر این مبنا ۱۴ روایت مردانگی در دل ۱۴ گفتمان تعریف شده‌اند و روابط کنش‌گران آنها با یکدیگر مشخص شده است. روایتِ مردِ دافباز، روایتِ مردِ زندهکنندهی اصالت، روایتِ مردِ فرودستِ بامرام، روایتِ مردِ فرادست لذتگرا، روایتِ مردِ معترض تساوی‌طلب، روایتِ مردِ عاشق متعارف، روایتِ هجو مردِ متعارف سنتی، روایتِ مردِ عصبانی از شکست عشقی، روایتِ مردِ به دنبال پول و ثروت زن، روایتِ مردِ مانع پیشرفت زن، روایتِ مردِ نفرتانگیز، روایتِ مردِ حزباللهیِ ولایتمدار، روایتِ مردِ اصلاحگرِ اجتماعی و روایتِ مردِ فحاشِ کلکلکننده، به‌عنوان تعدادی از روایت‌های شکل گرفته در دل گفتمان‌ها شناسایی و تحلیل شده‌اند. تضاد روایت‌ها و ضدروایت‌ها و قرارگیری مردان در نقش راوی و مشارکت‌کنندگان اصلی و فرعی در این بخش مشخص شده است.
با استفاده از نتایج بدست آمده از سه روش به‌کار گرفته شده و رجوع دوباره به پیشینهی پژوهش و مقایسه نتایج بدست آمده با نظریه‌های مرتبط و برخی تحقیقات پیشین در ایران و جهان، مباحثی در چهار بخش به‌عنوان جمعبندی نهایی مطرح شده است. بحث‌های نهایی تحت این عناوین ارائه شده‌اند: رپِ ایرانی-فارسی؛ موسیقی مردانه ولی نه ضدزنانه، ظهور مردانگیهای آلترناتیو و چالش مردانگی هژمونیک، مردانگیهای موسیقی رپ و سرنوشت مردانگی هژمونیک در ایران، مردانگیهای غیرجنسیتی و درهمآمیختهگی حوزه‌های نزاع هویتی.
در پایان نیز با استفاده از دو معیار اطمینانپذیری و کثرتگرایی، به‌عنوان بدیل‌هایی برای روایی و پایایی در پژوهش کیفی، و همچنین پاسخ‌گویی به سوالات هفت‌گانه‌ی اشتراوس و کوربین درباره‌ی تجربه در مطالعه، پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته است.
واژههای کلیدی:
فرهنگ مردم‌پسند، موسیقی مردم‌پسند، موسیقی رپ، رپ ایرانی-فارسی، هیپهاپ، فرهنگ جوانان، جوانان ایران، گراندد تئوری ساختارگرا، تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، تحلیل روایت، الگوی کنش‌گران گریماس، مطالعات مردان، مردانگی هژمونیک، مردان ایران
